معرفی رشته هوافضا، بررسی دانشگاه‌ها و بازار کار این رشته

در این مقاله به معرفی رشته هوافضا می‌پردازیم و با گرایش‌های متفاوت این رشته، معرفی دانشگاه‌های برتر داخلی و خارجی و از  همه مهم‌تر بازار کار رشته هوافضا آشنا خواهیم شد.

رشته هوافضا یکی از شاخه‌های مهندسی مکانیک به حساب می‌آید. این رشته در بین علاقه‌مندان به رشته‌های مهندسی، بسیار جذاب محسوب می‌شود. یکی از اهداف رشته هوافضا، بررسی حرکت اجسام در آسمان است. به نوعی مهندسی هوافضا، مجموعه‌ای از علوم در زمینه آنالیز، طراحی و ساخت وسایل پرنده  را شامل می‌شود. مهندسین این رشته، در طراحی و ساخت هواپیما، بالگرد، موشک و از همه مهمتر فضاپیماها مانند شاتل‌ها و ماهواره‌ها فعالیت می‌کند. این امر خودگواهی بر جذاب، حساس و سخت بودن این رشته است.

دانش‌آموختگان این رشته باید بتوانند در زمینه طراحی، ساخت و آزمایش صنایع هوافضایی فعالیت کنند و با آنالیزهای دقیق، این صنعت را به روز نگه دارند. مهندسین هوافضا از شاخه‌های متعددی مانند متالوژی، کامپیوتر، الکترونیک و مکانیک استفاده می‌کنند تا به اهدافشان برسند.

شاید این اشتباه رایج در مورد این رشته به گوش شما هم خورده باشد که بعضی‌ها، رشته هوافضا را با رشته‌های همنام خود مانند خلبانی و هوانوردی اشتباه می‌گیرند. اما باید توجه کنیم که رشته هوافضا کاملا متفاوت نسبت به رشته‌های همنام خود است. به نوعی، مهندسین این رشته شرایطی را فراهم می‌کنند تا یک خلبان بتواند با آسودگی پرواز کنند. ساخت هواپیما و بالگرد که امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله بخشی از فعالیت مهندسین این رشته است. به نوعی  دیگر مهندسان هوافضا یاد می‌گیرند که چگونه باید قسمت‌های مختلف یک وسیله پرنده را طراحی کند و خلبان‌ها هم یاد می‌گیرند چطور از آن وسیله‌ها  باید استفاده کنند.

اما نکته دیگر در مورد این رشته، می‌توان به این امر اشاره کرد که فارغ‌التحصیل‌های رشته هوانوردی و مهندسین پرواز می‌توانند برای تکمیل تحصیلات، رشته هوافضا را انتخاب کند و ادامه تحصیل دهند.

این رشته در مقطع کارشناسی، بر خلاف گرایش‌های مانند مهندسی عمران و برق بدون گرایش است. دانشجویان از زمان ورود به دانشگاه، مطالب بسیاری را یاد می‌گیرند که این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا در پایان دوره کارشناسی خود گرایش دقیق‌تر و مناسب‌تری را برای مقاطع بالاتر انتخاب کنند. علاقه‌مندان به این رشته باید به دروس دوره لیسانس تسلط بسیار بالا و کافی داشته باشند و دید مهندسی مناسبی پیدا کنند. نکته دیگر این رشته این است، که دانشجویان باید حداقل به یک زبان برنامه نویسی تسلط داشته باشند. تلسط بر ریاضیات و فیزیک در کنار برنامه نویسی و نرم‌افزارهای مربوط به این رشته پایه بسیار قوی برای دانشجویان علاقه‌مند است تا بتوانند بعد از گذراندن دوره لیسانس، در مقطع کارشناسی ارشد بصورت تخصصی‌تر به این رشته بپردازند.

مواردی که دانشجویان رشته هوافضا باید به آن‌ها تسلط کافی داشته باشند:

• آشنایی با نرم‌افزارهای تخصصی
• دانش فنی و دید مهندسی
• مهارت در تحلیل و حل مسئله
• توانایی فعالیت در گروه و کار گروهی
• اطلاعات به روز
• آگاهی کامل قوانین مهندسی
• تسلط کافی به زبان انگلیسی

داشتن این توانایی‌های برای دانشجویان امتیازمحسوب می‌شود که برای مهندسین این رشته بسیار مهم و اساسی است. دانشجویان باید بتواند که این توانایی‌ها را بدست آورند تا در این رشته به اهدافشان برسند. در پایان این بخش خوب است به این نکته هم اشاره کرد که، شغل مهندسی هوافضا مناسب افرادی است که علاقه‌مند به هواپیما و فضاپیما بوده و پیشرفت در این موارد برایشان اهمیت دارد. در مجموع، رشته مهندسی هوافضا به دلیل فنی بودن، مناسب افرادی است که مبتکر  و دارای روحیه تلاشگری هستند.

اما مهمترین درس‌های این رشته در دانشگاه چیست؟

• تحلیل سازه‌های هوایی
• زبان تخصصی
• مکانیک پرواز
• طراحی هواپیما
• دینامیک
• ریاضی مهندسی
• محاسبات عددی
• مقاومت مصالح
• کنترل اتوماتیک
• آیرودینامیک
• ارتعاشات

می‌توان گفت این دروس از مهمترین دروس دوران دانشگاه در این رشته به حساب می‌آید.

گرایش‌های رشته هوافضا

1. مهندسی فضایی

این شاخه به اصول ریاضی حاکم بر مدارهای فضایی و حرکت ماهواره‌ها در فضا می‌پردازد.

• بررسی سوانح هوایی

تحلیل و علت یابی سوانح هوایی، آنالیز و بررسی ایمنی هوانوردی، داشتن اطلاعات به روز و تحقیقات علمی در زمینه بررسی و پیشگیری از وقوع سوانح هوایی کاربرد دارد.

• سازه‌های هوایی

کاهش وزن سازه‌های هوایی، مهندسین این گرایش با آنالیز  و بررسی دقیق، باید سازه‌های پرنده را با حداقل وزن و بالاترین استحکام طراحی کند.

• آیرودینامیک

آنالیز و تحلیل جریان هوا، بررسی استحکام و پایداری سازه‌های پرنده و تحلیل نیروها و گشتاورد‌های جریان هوا را ببرسی می‌کنند.

• مکانیک پرواز

مطالعه عمکرد سازه‌های پرنده، بررسی پایداری حرکت‌ها و رفتار سازه‌ها، سرعت و استحکام و دوام پرواز، بررسی مسافت برخاست و نشست وسیله پرنده.

دانشگاه‌های ایران در رشته هوافضا

دانشگاه صنعتی امیرکبیر  اولین دانشگاهی بود که این رشته را وارد گرایش‌های مهندسی  دانشگاه کرد. اما با توجه به شباهت بسیار زیاد این رشته با مهندسی مکانیک بقیه دانشگاه‌ها هم رفته رفته این رشته را وارد کردند. می‌تواند به دانشگاه صنعتی شریف و بعضی دانشگاه‌های آزاد اشاره کرد. برای قبولی در این رشته، همانند رشته‌های دیگر کنکور سراسر معیار قبولی در رشته هوافضا در دانشگاه‌های دولتی به حساب می‌آید. در این رشته سوابق تحصیلی هم بسیار تاثیر گذار بوده و علاقه‌مندان باید در رشته ریاضی و فیزیک در دوران دبیرستان تحصیل کرده باشند.

دانشگاه‌های تراز اول بین‌المللی در رشته هوافضا

صنعت هوافضا، یک صنعت مهم و پیشرفته است که تمام کشورها، توجه بسیار ویژه‌ای به این رشته دارند. کشورهای مانند آمریکا، کانادا، چین، روسیه و تعدادی از کشورهای اروپایی در تلاش هستند روز به روز در این رشته پیشرفت کنند و دانشجویان نخبه را جذب کنند. عموما این دانشگاه‌ها در کشورهای امریکا و انگلستان و … واقع شده است. اکثر دانشگاه برتر دنیا در رشته مهندسی این رشته را در لیست رشته‌های خود قرار داده‌اند.برای کارشناسی ارشد و دکترا در این رشته می‌توان به دانشگاه‌های:

• ماساچوست آمریکا
• میشیگان آمریکا
• استنفورد انگلستان
• مک گیل کانادا
• کمبریج انگلستان
• آکسفورد انگلستان
• امپریال کالج لندن
• ای‌تی‌اچ سوئیس
• دانشگاه هوافضا مسکو

اشاره کرد که به صورت تخصصی و تراز اول به این رشته می‌پردازند و هرساله از سراسر جهان دانشجویان نخبه را جذب می‌کند. همانطور که گفته شد، اکثر این دانشگاه‌ها در کشورهای واقع شده است که در صنعت هوافضا بسیار پیشگام و رو به جلو هستند و روز به روز در تلاش‌اند تا این صنعت را به نقطه‌ای جدیدی برساند، به نوعی رقابت در این صنعت بین کشورها بسیار بالاست، مخصوصا بین کشور روسیه و آمریکا که از سال‌ها قبل این رقابت را در صنعت هوافضا آغاز کرده‌اند، که این امر باعث سرعت گرفتن پیشرفت در رشته شده است.

بازار کار این رشته در ایران به چه صورتی است؟

با توجه به رشد چشمگیر ایران در رشته هوافضا، بازار کار بسیار مناسبی برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم شده است. اما باید به این نکته هم اشاره کرد که به صورت  کلی با توجه به دولتی و نظامی بودن صنعت هوافضا در کشور، تمامی گرایش‌های این رشته با محدودیت در  بازار کار روبه‌رو هستند. از طرفی از آنجا که این رشته به عنوان یکی از رشته‌های جدید معرفی می‌شود، تاکنون سازمان‌های سرمایه‌دار ، برنامه‌ریزی مناسبی جهت رشد آن ارائه نکرده‌اند که همین عامل به عنوان یکی از مشکلات رشته هوافضا به حساب می‌آید.

مراکز هوافضا در کشور

• سازمان فضایی ایران
• سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح
• سازمان صنایع هوافضا
• سازمان‌های تابعه ارتش که به مهندسان هوافضا نیاز دارند، مانند هواپیمایی نیرو زمینی و سازمان تحقیقات و جهادهای خودکفایی
• نیروی هوافضای سپاه پاسداران
• شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگرد ایران
• نیروی هوافضای ارتش
• سازمان هواپیمایی کشوری
• پژوهشگاه فضایی ایران
• پژوهشگاه هوافضا
• شرکت‌های خصوصی و دانش بنیان مرتبط
• پژوهشکده توسعه علوم فضا
• پژوشکده علوم و فناوری فضایی
• شرکت صنایع هواپیمایی ایران

سعی کردیم به تعدادی از سازمان‌های مهم این رشته اشاره کنیم که علاقه‌مندان با این سازمان‌ها آشنا شوند و بعد از اتمام تحصیلاتشان در این سازمان‌ها دنبال کار مورد نظرشان بگردند. برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر، باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنا باشید. در اصل،  این مهارت‌های فردی هستند که می‌تواند شما را نسبت به دیگر رقبا متمایز کند.

در این مقاله سعی کردیم به رشته هوافضا در مقاطع مختلف بپردازیم و تصویر دقیق‌تری از این رشته برای علاقه‌مندان بسازیم. به گرایش‌ها، بازار کار، دانشگاه‌های خوب داخلی و خارجی و دروس مهم در رشته هوافضا پرداختیم. رشته هوافضا، از رشته‌های بسیار جذاب مهندسی به حساب می‌آید که مورد توجه قرار گرفته است. هوافضا رشته بسیار حساس و سخت محسوب می‌شود، که موفق شدن در آن نیاز به پشتکار و تلاش زیادی دارد.