نیما یوشیج، پدر شعر نو ایران

علی اسفندیاری ( نیما یوشیج)  در 21 آبان سال 1276 در روستای یوش در شهرستان نور متولد شد. پدر او ابراهیم اعظام السلطنه کشاورز و گله داری نیز انجام‌ می‌داد. اولین مربی نیما، پدرش بود که از کودکی به او اسب سواری، تیراندازی و زندگی روستایی را آموخته بود. وی خواندن و نوشتن را نزد آخوند روستا که از او زیاد هم خوشش نمی آمد، آموخت.

نیما در یازده سالگی همراه با خانواده‌اش به تهران آمده و خانه‌ی روبروی مسجد شاه که یکی از مراکز فعالیت مشروطه خواهان بود را برای سکونت اجاره کردند. نیما برای تحصیل ابتدا به مدرسه حیات جاوید و سپس به یک مدرسه کاتولیک به نام سن لویی رفت و در آنجا مورد تربیت معلمی خوش رفتار به نام نظام وفا که امروزه او را شاعری به نام می شناسند، قرار گرفته و تحت تشویق های او، سرودن شعر را آغاز کرد. علی اسفندیاری در سال 1300 شمسی، نام خود را به نیما( کمان بزرگ) تغییر داده و اشعار خود را با همین نام، امضا می‌کرد.

فعالیت سیاسی نیما یوشیج

نیما یوشیج از نظر سیاسی، چپ گرا بود. او با نشریه ایران سرخ که یکی از نشریه‌های حزب کمونیست ایران در رشت بود، همکاری داشت. جنبش جنگل، انقلاب مشروطه و تاسیس جمهوری سرخ گیلان در دوران نوجوانی و جوانی نیما رخ داد. او نمی‌توانست نسبت به این طوفان‌های اجتماعی بی توجه باشد. او حتی تصمیم به ملحق شدن خود به میرزا کوچک خان جنگلی گرفته و می‌خواست که با او به جنگ رفته و جانش را فدا کند.نیما در سال 1298 در وزارت مالیه استخدام شده و دو سال بعد از آن، به علت مبارزه مسلحانه بر علیه حکومت قاجار، به تهیه اسلحه اقدام می‌کند.

پدر شعر نو، نیما یوشیج

نیما یوشیج با سرودن مجموعه شعری به نام افسانه که به گفته برخی افراد مانیفست شعر نو فارسی می‌باشد، سبب به وجود آمدن انقلاب بزرگی در فضای خاموش شاعری ایران شد. نیما یوشیج پایه و اساس شعر کهن فارسی را تغییر و هنر خود را شعر نو نامگذاری کرد.

نیما با شکستن برخی قواعد، زبان قالب‌های شعری را تغییر داد؛ به طوری که برخی از افراد می‌گویند که قالب غزل بعد از نیما یوشیج، با گرفتن رنگ و شکلی جدید، کامل‌تر شد. نیما آغازگر جریان‌های اصلی شعر معاصر است. بسیاری از شاعران، اشعار او را نمادین و هم پایه شاعران سمبولیست مشهور جهان می‌دانند. نیما یوشیج، شعر نو را به شیوه‌های نیمایی، سپید، حجم و …تقسیم بندی کرد که سبب به وجود آمدن آزادی در فرم و محتوای اشعار شد.  احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری و منوچهر آتشی با استفاده از آن شیوه، به اوج رسیدند.

8 تغییر و تحول بزرگی که نیما یوشیج در شعر فارسی ایجاد کرد

نیما تجربه چندین نسل از شاعران برجسته فرانسوی را در شعر فارسی بارور کرد. نیما یوشیج با پیوند  جهان شعر با اشعار کهن فارسی که به دنباله روی و تکرار رسیده بود، جایگاه والای آن در اشعار جهانی را به آن برگرداند. او عقاید متفاوت و متضاد برخی از بزرگان شعر فرانسه را جمع آوری و  از آن در جهت سود شعر فارسی بهره گرفت. نیما عقاید و اصول شعری مالارمه که به عروض و قافیه بسیار توجه داشت را در کنار نظر انقلابی رمبو که طرفدار آزادی کامل شعر بود، قرار داده و با پیوند و هماهنگی آنها با هم، شعر سپید خود را به ادبیات ایران ارائه کرد.

 نیما یوشیج، ذوق شعری ایرانیان را از نظر زبانشناسی تصحیح کرد. او با بهره گیری از زبان رایج و جاری سرزمین خود را با کلمات محلی دایره پسند ایرانیان، افزایش داد. نیما یوشیج یکی از بزرگان شعر فولکلور ایران است. او با کنار زدن جملات، اصطلاحات متداول فارسی و صنایع ادبی بدیهی و تکراری، از فرسودگی زبان جلوگیری و زبان شعری ایستا و فرسوده گذشته را به زبان شعری پویا و زنده تبدیل کرد. نیما یوشیج مانند مالارمه به کلمات بدوی، ناب‌ترین معنی‌ها را بخشید. او با دور کردن کلمات جاری از مفهوم مرسوم و روزمره، شعر را به عنوان سخنی کامل و ستایشی نسبت به نیروی اعجاب انگیز کلمات تعریف و قرار داد.

نیما همچون ورلن، تخیل و خیال پردازی را در اشعار خود افزایش داد. او در شعر خود به جای تفکر و تعقل، به تخیل و توهم پرداخت. نیما یوشیج به وزن شعر بسیار تاکید داشت. او معتقد بود وزن، پوششی مناسب برای مفهوم و احساسات شاعر است.

آثار نیما یوشیج

نخستین اثر منظوم نیمایی، مجموعه قصه رنگ پریده در قالب مثنوی است. بعد از آن، نیما یوشیج با خلق اثر افسانه که دارای روحی رمانتیک بود، دنیای ادبیات فارسی را دگرگون کرد.

در سال 1317 او یکی از اعضای هیات تحریریه‌ی مجله‌ی موسیقی شد. او در کنار صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و محمد ضیا هشترودی به کار مطبوعاتی پرداخته و دو شعر غراب و ققنوس و مقاله بلند ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان را منتشر کرد.

نوشته‌های نیما در چند بخش مورد بررسی قرار می‌گیرد:

اشعار

مقاله‌های متعدد که در زمان همکاری با نشریه‌های متفاوت، آنها را منتشر می‌کرد.

نامه‌های او که برای دوستان و همفکران خود نوشته و در برخی از آنها وضع اجتماعی و اشعار زمان خود را تحلیل و نقد کرده است؛ که از جمله آنها می‌توان به نامه‌هایی اشاره کرد که برای استاد خود، نظام وفا نوشته بود.

• اشعار طبری نیما یوشیج
• روجا: به زبان مازندرانی منتشر شده است.
• برخی از اشعار فارسی نیما یوشیج

• منظومه نیما

• خانواده سرباز
• مانلی
• افسانه و رباعیات
• ماخ اولا
• شهر شب و شهر صبح
• ناقوس قلم انداز
• فریادهای دیگر و عنکبوت رنگ
• آب در خوابگه مورچگان
• مانلی و خانه سریویلی
• مرقد آقا (داستان)
• کندوهای شکسته (داستان)
• آهو و پرنده ها (شعر و قصه برای کودکان)
• توکایی در قفس (شعر و قصه برای کودکان)
•  برخی از آثار تحقیقی، نامه‌ها و یادداشت‌های نیما یوشیج
• مقدمه خانواده سرباز
• نامه به شین پرتو
• مقدمه آخرین نبرد» شعرهای اسماعیل شاهرودی آینده
• یادداشت برای مجموعه شعر منوچهر شیبانی
• شعر چیست؟
• از یک مقدمه
• یک مصاحبه
• درباره جعفرخان از فرنگ آمده
• یک دیدار
• دنیا خانه من است
• نامه‌های نیما به همسرش – عالیه جهانگیر
• مجموعه کامل اشعار (دوین توسط سیروس طاهباز)

مهدی اخوان ثالث، بدعت و بدایع

مهدی اخوان ثالث نقش به سزایی در پذیرش و شکوفایی شعر نمایی داشته است. او در کتاب بدعت و بدایع و همچنین دیگر آثار خود، شعر نیما را به محافل ادبی معرفی کرده است. اخوان مانند نیما به این معتقد بود که بدیع بودن زبان صرفا به اثر رنگ نمی‌بخشد بلکه باید افکار و دیدگاه شاعر تغییر و نو شود.

محمود فلکی، نگاهی به شعر نیما

محمود فلکی در وصف اشعار نیما یوشیج در کتاب نگاهی به شعر نیما می‌گوید: شعر نیما، شعر پوست‌تلخی است. شاید بتوان گفت همچون لیمو شیرینی است که باید پوست تلخش را شکافت و حتی پوست‌واره‌های هر پاره یا قاچ آن را نیز کنار زد تا به شیرینی‌اش دست یافت. او در این اثر به تحلیل  نیما و اشعارش پرداخته و سعی بر این دارد که علاوه بر زیبایی‌های لفظی اشعار او، نکات پنهان در کلماتش را نیز به مخاطبین نشان دهد.

درگذشت نیما یوشیج

نیما به علت کار همسرش برای زندگی به رشت نقل مکان کرد. او به علت سرمای شدید روستای یوش به بیماری ذات الریه مبتلا شد. او به تهران رفته و مورد درمان قرار گرفت؛ اما متاسفانه معالجات تاثیری نداشت. سرانجام نیما در سیزدهم دی ماه 1338 در 62  سالگی فوت شده و بنا به وصیت خود به یوش انتقال داده شد.آرامگاه نیما یوشیج در حیاط خانه خود در کنار آرامگاه خواهرش بهجت الزمان اسفندیاری و سیروس طاهباز نویسنده و مترجم ایرانی قرار گرفته است.