
ژانر یا به زبان فارسی گونه، مفهومی است که برای جداسازی آثار ادبی به کار میرود. این جداسازی ها بر اساس لحن، فضاسازی، محتوا، تکنیک و مدل ساختار و جزئیات که توسط نویسنده اثر انتخاب میشود انجام میگیرد.
اتفاقاتی که از فضای داستان و حال و هوا آن بیرون میآید. ژانر بسیار کلی است و اطلاعات عمومی را در اختیار مخاطب خود قرار میدهد. مانند ژانر درام، کمدی، رمانتیک و …
فهرست :
مکتب و سبک
مکتب ادبی؟ مفهوم عمیق تری نسبت به ژانر و حتی سبک دارد. مکتب دربردارنده جنبشهای بشری و جریانهای سیاسی اجتماعی ، با ایجاد گسترده تفکر و تلفیق آن با مسائل هنری و فلسفی بهوجود میآید. اما سبک یک امر شخصی است. نویسنده یک اثر خود انتخاب میکند به چه شکلی بنویسد. سبک بیشتر به زبان آثار ادبی مربوط است. اما مکتب بیشتر عمیق میشود در محتوا و مسائل مهم که مورد نظر نویسنده است.
به طور کلی نمیتوان به این صورت گفت که نویسندگان فقط در یک مکتب و یک ژانر کار میکند. بسیاری از نویسندگان از مکتب های زمان خودشان خارج میشوند و مکتب جدیدی با تفکرات مختلف میسازند. ژانر هم همینگونه است نمیتوان گفت یک نویسنده کلا آثار خودش را در یک ژانر نوشته، البته شاید با کتابی که در یک ژانر خاص نوشته به شهرت رسیده باشد اما ممکن است در آثار دیگرش از ژانر دیگری تابعیت کند.
لازم به ذکر است، شاید یک نویسنده در دوران فعالیتش در یک مکتب مثلا کلاسیسیم باشد و همه آثار خود را در قالب و ساختار این مکتب بنویسد اما میتواند تغییر ژانر بدهد.

ژانرها
درام
گونه درام، از قرن 5 میلادی در یونان باستان آن هم به شکل نمایشنامه به وجود آمد. درام خود در نمایشنامه به 3 بخش تراژدی، کمدی، ساتیر(کمدی هجوگونه) تقسیم میشود. نمایشنامه افسانه تبای یک گونه خیلی خوب است که ساختار درام گونه دارد و به تراژدی ختم میشود.
اما درام در ادبیات داستانی به صورت مستقل عمل میکند. درام خوانندگان خود را با مشکلات اجتماعی و اخلاقی به شکل گسترده و متنوع روبهرو میکند. در این ژانر خبری از لحن طنز نیست و لزوما پایان تلخ و هولناک ندارد و بیشتر آثار پایان بندی مثبت دارد.
اما در ادبیات، گونه درام به دو زیر ژانر مهم تقسیم میشود، ملودرام و کمدی درام.
ملودرام از مهمترین آنها است. ملودرام احساسات و واکنش شخصیت های اصلی در داستان را بسیار پررنگ نشان میدهد.
آثار: ریگ روان(استیو تولتز)، بینوایان(ویکتور هوگو)، کوه جادو( توماس مان)، مرگ کسب و کار من است(رومن مرِل)
کمدی
ژانر کمدی به طور کلی هدف شاد کردن مخاطب را دارد. اما در باطن مسائل جدی و مهم را که پنهان است روایت میکند. در این ژانر شخصیت اصلی و قهرمان، اتفاقات و شکستهایش بیشتر به شوخی و سرگرمی شبیه است. ویژگی دیگر این ژانر طعنه زدن، جلب توجه کردن، سرگرمی و از همه مهمتر انتقاد کردن است. کمدی هم مثل درام زیرژانرهای دارد. تراژدی کمدی، کمدی سیاه، گروتسک و …
آثار: ماموریت لندن(الک پوپوف)، برف سیاه(میخائیل بولگاف)، بازرس(گوگول)
رمانتیک
رمانتیک به مفهوم عشق و عاشقانه است. این ژانر اغلب به رابطه عاشقانه بین دو نفر میپردازد که در مسیر این رابطه اتفاقاتی رخ میدهد که اغلب تلخ است و وصال را به تاخیر میاندازد. اما بیشتر اوقات پایان بندی مثبت دارد. فضا سازی این ژانر امیدوار کننده و عاشقانه است.
آثار: مرگ در ونیز (توماس مان)، داستان دو شهر(چارلز دیکنز)، یک عاشقانه ساده( نادر ابراهیمی)
ماجراجویی
در این گونه داستانها، روایت حول محور قهرمان میچرخد. ساختار اصلی این ژانر وقوع اتفاقات خودخواسته و ناخواسته است که در زندگی قهرمان رخ میدهد. این اتفاقات پشت سر هم به نوعی به دور از زندگی عادی است. هیجان، ماجراجویی و اتفاقات عجیب ویژگی های این ژانر است.
علمی و تخیلی
این ژانر بیشتر به مواجه انسان با پیشرفت در علم آینده میپردازد. اتفاقات و فضاسازی این گونه داستانها کاملا از تخیل نویسنده بیرون میآید و اغلب در دنیا امروز ما قابل لمس نیست اما شاید در آینده ملموس باشد. ویژگی این ژانر پرداخت به علم روز و یا چیزی که در آینده قرار است رخ بدهد با فضاسازی تخیلی که نویسنده میسازد.
آثار: پلههای کنسرواتوار( دونالد بارتلمی)، پرنسیپ (ژروم فراری)
معمایی
بیشتر حول محور جستجو و پیدا کردن معما میگردد. کمتر به تقابل بین خوبی و بدی و چگونگی اجرای عدالت برای خلافکاران میپردازد. ویژگی این گونه کشف و حل کردن معماهای بیشتر توسط شخصیت اصلی است. اتفاق رخ میدهد و معما طرح میشود. نویسنده مخاطب خود را به کمک شخصیت اصلی داستان به سمت حل این معما هدایت میکند.
آثار: تبهکاری و جرم(فردیناند فن شیراخ)، قهرمانان و گورها(ارنست ساباتو)، جنایت و مکافات(فئودر داستایوفسکی)
تاریخی
این گونه در ادبیات، روایت اتفاقات تاریخی مهم در یک زمان و مکان مشخص در گذشته است. ویژگی های که این ژانر را برجسته کرده است، روایت اتفاقات تاریخی برای ثبت و انتقال به نسلهای آینده و توضیح در مورد یک رویداد مهم تاریخی است.
کتاب نبرد من(آلدوف هیتلر)، راسپوتین (کاتسیوبینسکی)
مکتبها

کلاسیسیم
کلاسیسیم(Classicism)جنبش هنری که در قرن 17 آغاز شد. این جنبش بر مبنای آثار هنری و ادبی یونان باستان و رم شکل گرفته است. دارای ارزشهای درونی است که زمان و مکان مشخص ندارد. آثار این مکتب به مرور زمان باعث نشده که از بین برود زیرا جهانشمول بود. به دلیل نداشتن زمان و مکان مشخص قدیمی نمیشوند. ویژگی های این مکتب
1.تقلید از طبیعت
2.حقیقت نمایی
3.کشف هویت انسان
4.وحدت سه گانه
5.وضوح و ایجاز
6.خردگرایی و آرمانگرای است.
مولیر، گوته، شیلر، جاناتان سویفت، ولتر و … از نویسندگان این مکتب به شمار میآیند.
رمانتیسم
رمانتیسم(Romantisme)ویژگی های این مکتب:
1.فردگرایی و خلاقیت فردی، بها دادن به مفهوم زمان حال، بیان همه ویژگیها.
2.مفهوم آرمانگرایی، با همه وجود خود را در راه رسیدن به هدف قربانی میکند.
3.ترکیب تصویر ذهنی، ایده با حواس و دیدن، دادههای که از طریق حواس بدست میآید را با قدرت ایده و تصویر ذهنی میتوانیم پدیدهها را درک کنیم.
از نویسندگان این مکتب میشود به ویکتور هوگو، ژان ژاک روسو، لامارتین و … اشاره کرد.
رئالیسم
واقعیت باید یک تجلی فیزیکی و عینی داشته باشد. نوعی باور در چارچوب فلسفه.
نظریه همسازی: یعنی واقعیت به صورت عینی در جهان بیرونی وجود دارد و رئالیسم به معنای کشف این واقعیت است.
نظریه همبستگی: اعتقاد دارند که واقعیت پدیدهای است که توسط خود نویسنده آفریده میشود، خلق یک رمان توسط نویسنده میتواند واقعیتها را پیدا کند.
بالزاک، چخوف، چارلز دیکنز، داستایفسکی، هنری جیمیز و …. از نویسندگان این مکتب بودن.
سمبولیسم
سمبولیسم(Symbolism)در این مکتب، نویسنده جهانی که قرار است بسازد از درون خود انسان نمود پیدا کند.
نظریه آنها هنر برای هنر بود. آنها معتقد بودن که هنر پدیدهای است که باید ماهیت خود را نشان دهد. در این مکتب مفهوم ذهنگرایی بهترین واژه برای توصیف سمبولیسمها است. ویژگیهای این مکتب:
1.تمایل به توصیف کردن
2.نماد پردازی
3.فعال کردن تخیل مخاطب و سکوت است.
شارل بودلر، استفان مالارمه، پل ورلن، موریس مترلینگ و آرتور رمبو، تی.اس.الیوت از نویسندگان این مکتب به شمار میآیند.
سورئالیسم
سورئالیسم(Surrealism)نباید از رویا برای کار استفاده کنیم بلکه باید هنر در خدمت رویا باشد. نوعی ابزار برای تحقق رویا است. این گونه با بررسی رویا به کشف حقیقت انسان پیمیبرد.
دوران اولیه را در این مکتب دوران شهودی و دوران دوم را، دوره خردگرایی سورئالیسم میگویند.
بیانیه این مکتب: انسان به عنوان یک موجود خیالباف از طریق زبان است که رویا خود را نشان میدهد. ستایش از تمثیل و روایت تمثیلی، حمله و انتقاد به رئالیسم و اهمیت پژوهش فروید از دیگر اصول این مکتب است.
آندره برتون، فیلیپ سوپو، پل الوار، لویی آراگون، لورکا و … از نویسندگان این مکتب هستند.
رئالیسم جادویی
رئالیسم جادویی(magical realism)این مکتب اولین بار در سال 1925 توسط منتقد آلمانی “فرانتس رو “مطرح شد. در مقالهای که به عنوان پس از اکسپرسیونیسم: رئالیسم جادویی نوشته است و به دروان تازهای پس از اکسپرسیونسیم اشاره میکند. او در این مقاله به باز کردن این مکتب میپردازد. معتقد بود که میتوانید با دقت کردن در نگاه به اشیاء جادویی، فانتزی و ماورایی آنها را کشف کنید. این مکتب بیشتر بین نویسندگان آمریکای لاتین رواج داشت و آنها باعث معرفی این مکتب به ادبیات و مخاطبان شدهاند. نویسندگان این مکتب فضا کاملا رئال را میسازند و در این فضا اتفاقاتی فانتزی و شخصیتهای جادویی را قرار میدهدن.
ویژگیهای این مکتب:
1.دنیای واقعی و روند رئالیستی
2.عناصر جادویی و فانتزی
3.دادن اطلاعات محدود و بیان آزادانه
4.شخصی سازی در ساختار متن توسط نویسنده
نویسندگان مهم این مکتب: گابریل گارسیا مارکز، خورخه لوئیس بورخس، آنجلا کارتر و …
اگزیستانسیالیسم
اگزیستانسیالیسم(Existentialism)
در ادبیات، بعد از جنگ جهانی دوم شروع شده است. بعد از جنگ باعث شد انسان فکر کند همه چیز از بین رفته است و باید دوباره آن را بسازد. در این تفکر انسان خودش را از همه اتفاقات خلاص میکند و میگوید همه چیز تقصیر خدا است. در چرخه این تفکر انسان باید تنها با جهان روبهرو شود و نوعی تنها بودن و منزوی بودن را دنبال میکند.
نویسندگان این مکتب: ژان پل سارتر، کامو، آنتوان سنت اگزوپری و …
مدرنیسم
مدرنیسم(modernism)پیشرفت و تفکرات نو باعث به وجود آمدن این مکتب شد. مدرنیسم واکنش منفی و انتقادی هنرمندان به قواعد قدیمی و ساختن یک ساختار جدید است. ویژگیهای مهم این مکتب جریان سیال ذهن، تک گویی درونی و رمان نو در این عصر است.
نویسندگان مهم این عصر جورج اورول، جیمیز جویس، همینگوی، برشت و …. هستند
پست مدرنیسم
پستمدرنیسم(Postmodern)نوعی واکنش به مدرنیسم بود. ویژگی های علمی، انقلاب تکنولوژی، اینترنت و … در دهه 60 میلادی تا امروز ادامه دارد. این مکتب از فروپاشی وحدت های ساختاری استقبال میکند. آنها معتقد بودند که یک زنجیره از مفاهیم وجود دارد نه یک مفهوم قطعی. ویژگیها: کلاژگونه، پارادوکس، تضاد، مسخره و هجو اصل مهمی بود و فراداستان است.
از نویسندگان این مکتب میشود به دونالد بارتلمی، پل استر، ریچارد براتیکان و … اشاره کرد.
- Milad Yeganeh
- 1400-07-11
- 168 بازدید