تراژدی به سبک آلمانی، چرا نمایشنامه فاوست اثری تراژیک و مهم در تاریخ نمایش است؟

فاوست اثر یوهان ولفگانگ فون گوته است که در دوبخش نوشته شده است، این نمایشنامه در قالب زبان شعرگونه و با موضوعی که گوته آن را تراژیک می‌داند نوشته شده. این نویسنده و شاعر کلاسیک آلمانی از سال 1771 تا 1831 (یعنی حدود شصت سال از زندگی خود) را به قوام بخشیدن این اثر اختصاص داد.

زمانی که گوته مشغول نگارش این نمایشنامه بود، پرتلاطم‌ترین و پربارترین دوران تاریخ بشردر جریان بوده است. عصر روشنگری! جنبش خردگرایی که باسرعت در حال پیشرفت در  بین مردمان آن زمان بود. گسترشی که باعث فشار بر شاهان کشورهای اروپایی شد تا قانون گذاری بر شیوه حکومت را اجرا کنند.

این دوران، عصر متفکران و نوابغ بزرگ در فلسفه و دانش، هنر و حتی سیاست بود، از انقلاب جمهوری خواهانه فرانسه، جنگ های ناپلئون تا پیدایش فناوری‌های صنعتی و در آخر هم مقابله سخت کشور‌های پیشرفته اروپایی با تسخیر استعمار گری در جهان.

گوته تمامی این اتفاقات را تجربه کرده است و حاصل آن را در این اثر شصت ساله به نگارش درآورده .او اصل داستان این نمایشنامه را از واقعیت آلمان سده شانزدهم وام گرفته است.

این اثر نه تنها به استحاله‌های تاریخی و  علمی دو قرن هجدهم و نوزدهم پرداخته است بلکه ذوق و تفکر چند جنبش و نهضت ادبی و فلسفی  را در خود جای داده؛ به خصوص پیش از همه عقل باوریِ جنبش روشنگری، شور انقلابی و ضد فئودالیسم جنبش توفان و طغیان تا تعادل جوی مکتب کلاسیک، روانشناسی و زیبایی گرایی مکتب رمانتیک.

برای مشاهده مقاله ” چه کتاب‌هایی تبدیل به فیلم شده‌اند؟ ” کلیک کنید

موضوع نمایشنامه فاوست

موضوع نمایشنامه فاوست به قرن شانزدهم آلمان برمی‌گردد. روایت این اثر که عبارت است از آرزوی انسان برای فرار از مشکلات وتنگناهای زمانی و مکانی زندگی خود، که به عبارتی دیگر مضمون همیشگی و پر تکرار ادبیات جهان بوده است. در نتیجه گوته براساس این موضوع، این تراژدی انسانی را در تلفیق با بسیاری از متون باستانی و پیوند بینامتنی چند جانبه با اسطوره‌های یونان و اسطوره‌های شرقی، کتاب مقدس، آثار مکتوب فلسفی و هنری عصر رنسانس تدوین کرده است.

تراژدی فاوست افسانه مردی است که ذهن و روحش را برای رسیدن به قدرت تقدیم شیطان می‌کند.

 

صحنه اول در بهشت است جایی که فرشتگان مشغول عبادت پروردگار هستند، در همین بین شیطان وارد می‌شود و  اولین دیالوگ‌های خود را خطاب به خداوند بیان می‌کند، او می‌گوید که جهان روبه نابودی است و انسان ها در بی اخلاقی و فساد غرق شده‌اند و فساد امر طبیعی بینشان است.

خداوند بنا به گفته‌های شیطان به او اجازه می‌دهد تا درستی و راستی فاوست که مردی خدمتگزار خدا است را امتحان کند.

صحنه بعد فاوست وارد می‌شود. فردی سالخورده، ناامید و بسیار غمگین، فردی روشنفکر و متفکر، معتقد به ابن امر که  همه علوم زمینی را فراگرفته و دیگر علمی نیست که بخواهد فراگیرد. همینجاست که مفیستوفلس(شیطان) وارد می‌شود و با فاوست معامله‌ای می‌کند…

بخش‌های مختلف نمایشنامه فاوست

بخش اول نمایشنامه شامل دو فصل است: فصل اول این بخش فاوست را در مقام  انسانی که عمر کوتاهی دارد و به فرمان خداوند خواهد مرد نشان می‌دهد؛ به همین دلیل فاوست با شیطان پیمان می بندد تا به این وسیله عمر جاویدان داشته باشد، تا به راز های گیتی پی ببرد. این پیمان پر تضاد، تراژدی فاوست را رقم می‌زند.

اما در فصل دوم، فاوست در عین تمامیت خواهی علمی از پی لذت های جسمانی بر می آید. تجربه‌ای به ناچار تهی از تعهد در عشق، آن هم در جامعه‌ بسته و گره خورده فئودالی، زمینه ساز تراژدی رستگاری می‌شود.

تراژدی فاوست در بخش دوم بیشتر بر آمده از درک گوته از قرن نوزدهم است، فهم و درک او از چشم و ذهن انسانی که به روزگار اکنون بسیار بسیار نزدیک‌تر است. بخش دوم هم همچنان منظوم  و قصه وار است اما این روایت قصه وار که هر کدام تاملی بر گوشه ای از کار جهان دارد بشدت تمثیلی ست.

گوته وصیت کرده بود که بعد از  مرگش بخش دوم چاپ شود. به خاطر تمثیلی بودن متن گوته ترس و نگرانی این را داشت که هموطنانش درک درستی از این کتاب نداشته باشند و روی خوش به آن نشان ندهند.

برای مشاهده مقاله ” مینیمال با کتاب به سبک نت بوک ” کلیک کنید

 آشنایی با یوهان ولفگانگ فون گوته

گوته (Johann Wolfgang von Goethe) در یک خانواده ثروتمند، در 28 اوت 1749 در شهر فرانکفورت آلمان متولد شد. او در شانزده سالگی تحصیلات خود را در رشته حقوق در دانشگاه شهر لایبزیگ آغاز کرد، اما خیلی زود متوجه علاقه خود به نقاشی و شعر شد. تحصیلات دانشگاهی را رها کرد و به شهر زادگاهش بازگشت.

پس  از بازگشت به فرانکفورت اولین نمایشنامه خود و چندین شعر نوشت و به شهرت رسید؛ اما هنوز با آن چیزی  که دنبالش بود فاصله بسیار داشت. با این که در هنر موفق بود اما به اصرار پدرش دوباره به دانشگاه بازگشت و در سن 23 سالگی مدرک خود را در رشته حقوق گرفت. در همین زمان بود که خودکشی دوستش بسیار او را تحت تاثیر قرار داد و همین اتفاق برای او الهام بخش نوشتن کتاب رنج‌های ورتر جوان شد.

گوته از نویسندگان مهم آلمان به حساب می‌آید نه فقط به خاطر نوشته‌هایش، بلکه او جنبشی را به نام توفان و طغیان به همراه چند تن از نویسندگان آلمانی به راه انداخت تا در برابر کلاسیسم فرانسوی بایستند. پیروان این جنبش مثل خود گوته عصر روشنگری را دنبال می‌کردند. همچنین گوته در شهر وایمار آلمان با اشعار حافظ آشنا و شیفته حافظ شد.

از او به عنوان  نویسنده و روشنفکری بزرگ یاد می‌شود که روی بسیاری از نویسندگان و فیلسوفان از جمله نیچه و هگل تاثیر گذاشته است. در نهایت یوهان ولفگانگ فون گوته در سال 1832 در وایمار آلمان درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

نتیجه‌گیری

تراژدی فاوست در دوبخش نوشته شده است. موضوع اصلی این نمایشنامه در مورد فاوست است که به دنبال زندگی جاویدان و در پی کشف راز‌های جهان است. به همین دلیل با شیطان معامله می‌کند تا بتواند عمر جاویدان داشته باشد. در این نمایشنامه با تراژدی رستگاری رو‌به‌رو هستیم که گوته استادانه ذهن خوانندگان را درگیر میکند. ساختار نوشتاری متن شعرگونه و قصه‌وار است و فصل دوم بیشتر تمثیلی می‌شود.

برای مشاهده و تهیه نمایشنامه فاوست می‌توانید روی این لینک کلیک کنید و این اثر فاخر و پرمحتوا را تهیه نمایید.